Een bord ‘Verboden voor Joden’ bij een toegangspad naar de duinen, 1941. (Beeld: Haags Gemeentearchief)

Steeds meer maatregelen

Na de Duitse bezetting sluiten sommige Nederlanders zich aan bij de nazi’s. Zij steunen de ideeën van Hitler. Anderen komen juist in verzet, door nazi’s tegen te werken. Maar veruit de meeste Nederlanders doen niets. Ze proberen zo normaal mogelijk te leven. Toch merkt iedereen de bezetting. Omdat voedsel en grondstoffen schaars worden, kunnen deze alleen met distributiebonnen worden gekocht. Duitse soldaten vorderen regelmatig spullen in, zoals fietsen en auto’s. Ook komt er een avondklok, waardoor niemand ’s nachts naar buiten mag. En al wordt er niet meer gevochten zoals aan het begin, regelmatig worden plaatsen in Nederland gebombardeerd – expres of per ongeluk.

 

Voor Joden verandert het leven drastisch. Vanaf november 1940 worden alle Joodse ambtenaren, zoals leraren en politieagenten, ontslagen. Al snel volgen meer anti-Joodse maatregelen. Joden mogen niet meer naar parken, zwembaden of winkels. Joodse kinderen moeten naar aparte scholen. Ze worden uitgesloten van de samenleving.

☞ Meer weten: Voor Joden verboden: scrollverhaal over de Jodenster (SchoolTV)