De gijzelaars in St. Michielsgestel, onder wie schrijvers en hoogleraren, 1942. (Beeld: Andere Tijden)

De Tweede Wereldoorlog: een doorbraak?

In 1940 breekt voor Nederland de Tweede Wereldoorlog uit. Opeens hebben alle zuilen één gemeenschappelijke vijand: Nazi-Duitsland. In de vijf oorlogsjaren verdwijnen de zuilen naar de achtergrond. In een kamp in Sint-Michielsgestel is door de Duitse bezetters een groep Nederlandse politici, schrijvers en hoogleraren gevangengezet als gijzelaars. In gevangenschap denken zij na over een meer eensgezind en minder verdeeld Nederland. Zij streven naar een doorbraak van de samenleving zoals deze voor de oorlog was: geen verzuilde samenleving meer.

 

De doorbraak komt niet. Bij de eerste verkiezingen na de bevrijding, in 1946, stemmen de meeste mensen weer op de partij van hun eigen zuil. In de onzekere tijd van wederopbouw steunen mensen op hun vertrouwde, verzuilde organisaties.

 

☞ Meer weten: Het gijzelaarskamp Sint-Michielsgestel (Andere Tijden, SchoolTV)