De Europese Unie viert vandaag een feestje! Precies zestig jaar geleden werd het Verdrag van Rome gesloten. Die afspraken uit 1957 vormen de basis van wat nu de Europese Unie is. Maar wat houdt die Europese samenwerking precies in? En wat zijn de voor- en nadelen ervan?

Klik hier om het artikel in de originele opmaak te lezen

De geschiedenis: van oorlog naar vrede

Je kunt het je nu haast niet voorstellen, maar vroeger was het hier in Europa vaak oorlog. Burenruzies liepen dan flink uit de hand, met veel slachtoffers tot gevolg. Na de verwoestende Tweede Wereldoorlog waren veel landen het eens: dit nooit meer. En zes landen, waaronder Nederland, richtten daarom in 1951 een clubje op: de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Van die twee grondstoffen maakten landen oorlogswapens: die moesten gecontroleerd worden.

Al snel ontdekten de landen dat samenwerken voordelig was én zorgde voor teamspirit. Kolen en staal waren niet meer het enige waarover de landen afspraken maakten. In 1957 werd daarom het Verdrag van Rome getekend. Daarmee werd de Europese Economische Gemeenschap opgericht. Steeds meer landen wilden bij de club. Sinds 1992 spreken we van de Europese Unie. De club heeft in 2010 zelfs de Nobelprijs voor de Vrede gewonnen!

Hier bemoeit de EU zich allemaal mee

Elk land binnen de EU heeft natuurlijk een eigen regering, die zelf regels en wetten maakt. De EU doet dat ook, maar dan vooral voor ‘grensoverschrijdende problemen’. Zij stellen bijvoorbeeld regels op voor Europese boeren, bepalen hoeveel vis er gevangen mag worden, hoeveel vieze lucht fabrieken mogen uitstoten en zorgen voor goede wegen en spoorlijnen. De EU speelt ook in het dagelijks leven een grote rol. De shampoo die je gebruikt, de cornflakes die je eet en de auto van je ouders: ze zijn allemaal onderworpen aan strenge EU-regels. Dankzij de EU bel je nu voordelig in het buitenland en hebben we snel internet (oké, én een downloadverbod: de EU heeft besloten dat illegaal downloaden écht niet mag).

Wie is eigenlijk de baas van de EU?

Een echte leider, die heeft de Europese Unie niet. Het zijn allemaal clubjes die samen het beleid maken, uitvoeren en controleren.

☆ Europese Raad
Hierin zitten de 28 regeringsleiders van alle lidstaten. Namens Nederland is dat nu Mark Rutte. De eindbazen komen een paar keer bij jaar samen om lastige, grote beslissingen te nemen. Over de vluchtelingencrisis bijvoorbeeld, of over hoeveel geld ze aan het bijna-failliete Griekenland willen geven. Na elke vergadering maken ze een groepsfoto.

☆ Europese Commissie
Dit is het dagelijks bestuur, een soort Europese regering. Zij denken na over de problemen in Europa en bedenken wetten. Elk land mag één commissaris sturen. Wij hebben Frans Timmermans en zijn talenknobbel naar Brussel gestuurd.

☆ Raad van Ministers
Voor sommige onderwerpen zijn experts nodig. Dat zijn de ministers. Die heeft elk Europees land zelf al. Speelt er bijvoorbeeld een geldkwestie? Dan worden alle ministers van Financiën ingevlogen.

☆ Europees Parlement
Dit is de ‘Tweede Kamer’ van Europa, alleen een tikkie groter. Hier zitten 751 vertegenwoordigers uit alle lidstaten. Hoe groter en belangrijker een land, hoe meer zetels ze hebben. Duitsland heeft de meeste: 96. Nederland heeft 26 zetels. Wie daar mogen zitten, bepalen de kiezers elke vijf jaar. Net als bij de Tweede Kamerverkiezingen zijn politici aangesloten bij een politieke partij.

Of dit alles is? Nou, echt niet! De Europese Unie is echt big business. Voor alle Europese instellingen zijn er elke dag wel meer dan vijftigduizend mensen bezig.

De voordelen van de EU

Overal wonen, werken of studeren! Heb jij grenzeloze ambities? Dan bof je maar dat je in de EU woont. Je kunt dan zonder gedoe naar een andere lidstaat verhuizen en daar een baan zoeken, of aan een andere school in Europa studeren.

Je kunt lekker doorscheuren op vakantie! Wie vroeger met de auto naar Spanje ging, moest bij elke landgrens opnieuw met z’n paspoort wapperen. Nu kun je in één stuk doorrijden. Alleen bij grote problemen, zoals terreur, wordt er weer extra gecontroleerd.

Kopen bij de buren! Extra belastingen of hoge heffingen, die willen landen binnen de EU niet. Bedrijven kunnen hun producten binnen de hele unie slijten zonder daar extra voor te betalen. Voor schoenen uit de VS of China moet je extra betalen, maar voor schoenen uit EU-landen niet!

Je kunt met de euro betalen! Naast Nederland kun je in achttien landen met deze munteenheid betalen. Dat scheelt weer heel wat hoofdrekenen met wisselkoersen.

Samen staan we sterk! Veel Europese landen zijn op de wereldkaart amper te zien. Maar door samen te werken worden ze zichtbaar: het maakt landen sterker en veiliger. De EU kan zo economisch gezien opboksen tegen grootmachten als Rusland, China en de Verenigde Staten.

De nadelen van de EU

Gesteggel, geruzie, gedoe: zelfs het ooit zo vredige EU-clubje vertoont nu wat scheurtjes. De samenwerking is de laatste jaren sterk veranderd. Te veel, vinden sommigen: de EU zou nu veel te machtig zijn! Heeft een land zelf nog wel iets te zeggen, als de EU al zo veel regeltjes en wetten oplegt? Het lidmaatschap is bovendien best prijzig. Zo droeg Nederland in 2016 maar liefst 4,8 miljard euro af. Met dat geld wordt de Europese economie gestimuleerd en worden EU-projecten betaald. Is dat het allemaal wel waard?

‘Mogen wij bij de EU?’

Sommige lidstaten mogen dan wel mekkeren, veel omringende landen zien de EU als unieke unie: zij zouden dolgraag lid worden. Met Macedonië, Servië, Montenegro, Albanië en Turkije wordt al jaren onderhandeld, maar het toelatingsexamen is streng. De kandidaten moeten immers alle duizenden EU-regeltjes overnemen. Verder wordt geëist dat de politiek er stabiel en democratisch is. Of een land als Turkije goed bij het EU-clubje zou passen, dat is voor velen de vraag.

‘Mogen wij uit de EU?’

In Nederland mopperen we alleen op de EU, maar in Groot-Brittannië hebben ze serieus actie ondernomen. Vorig jaar mochten de Britten daarover stemmen bij een referendum. De uitkomst: een Brexit, graag! Daarmee is Groot-Brittannië het eerste land dat ooit het EU-clubje verlaat. Het lidmaatschap opzeggen, dat is nog een hele klus. En bovendien: het is nog nooit eerder gedaan. Sommige mensen vrezen dat de Brexit slecht uit gaat pakken, vooral voor bedrijven: de gunstige EU-handelsafspraken vervallen dan. Het zou de EU voorgoed kunnen veranderen.

Gepubliceerd in 7Days